Ιδρυτικά Μέλη

Για να θυμηθούν οι παλαιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι

Αναισθησιολογική Εταιρεία, Δώμα "Γ.Ν.Α. "Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ", 3.2.2003

Θα ήθελα αγαπητοί συνάδελφοι να ευχαριστήσω την Αναισθησιολογική Εταιρία για την ευγενική πρόσκληση που μου έκανε να συμμετάσχω στη σημερινή εκδήλωση, γιατί μου δίνεται η ευκαιρία όχι μόνο να συναντήσω νέους αλλά και πολλούς παλιούς συναδέλφους και να ανατρέξω στο παρελθόν και να θυμηθώ τα πρώτα βήματα της ειδικότητός μας στην χώρα μας εδώ και πλέον του μισού αιώνα. Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη και θα χαρώ πολύ, εάν μερικοί από τους νέους κυρίως, στο τέλος της ομιλίας μου θελήσουν να μάθουνε περισσότερες λεπτομέρειες για το νηπιακό στάδιο της ειδικότητας μας στην Ελλάδα Όπως βλέπετε είμαι προπολεμικιά !!!!!!

Τότε κατά την κατοχή ενώ ακόμη ήμουν φοιτήτρια της ιατρικής, ως άμισθος εξωτερικός υποβοηθός στην Α΄ Χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρακολουθούσα στο χειρουργείο τις επεμβάσεις. Ως αναισθησιολόγος (τότε λεγόταν ναρκωτής) ήταν ένας πολύ καλός γεροδεμένος νοσοκόμος και ως μόνο αναισθητικό χρησιμοποιούσε αιθέρα.

Γεροδεμένος, γιατί όπως καταλαβαίνετε κατά το στάδιο της διεγέρσεως στην αρχή της αναισθησίας χρειαζόταν μεγάλη δύναμη για να μην δραπετεύσει ο ασθενής από το χειρουργικό τραπέζι.

Άλλος τρόπος αναλγησίας κατά την εποχή εκείνη ήταν η τοπική η οποίο εκτελείτο πάντα από τον χειρουργό. Αυτήν την εικόνα είχα πάντα μέσα στο μυαλό μου όταν με τη λήψη του διπλώματος της ιατρικής το 1949, ο καθηγητής μου και πάντοτε πρωτοπόρος, ο αείμνηστος Γεώργιος Καραγιαννόπουλος με εκκάλεσε στο γραφείο του και μου λέει: « Θέλεις να πάρεις υποτροφία για κέντρο της Αμερικής ή Αγγλίας να ειδικευτείς στη νάρκωση ;; » Άλλωστε έχεις και αδελφό χειρουργό που είμαι βέβαιος ότι θα γίνεις πολύτιμος συνεργάτης του. (Προφητικά πράγματι λόγια). Με την εικόνα όμως του νοσοκόμου να παλεύει μέσα στο χειρουργείο, αυτό με προβλημάτισε πάρα πολύ. Ζήτησα ένα μικρό περιθώριο χρόνου για να απαντήσω. Έτσι χωρίς να το καταλάβω από εκείνη την στιγμή έβαζα το πρώτο λιθαράκι για την ειδικότητά μας στην Ελλάδα.

Τι επικρατούσε όμως και σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη; (άλλωστε δεν είμαστε μόνον εμείς που δεν είχαμε αναπτύξει την ειδικότητα). Οι συνθήκες που επικρατούσαν σε όλη την Ευρώπη ήταν παρόμοιες με τη δική μας. Η μετεκπαίδευση χειρουργών τότε γινόταν κυρίως στην Γαλλία και Γερμανία. Εάν έβλεπαν κάτι καινούργιο θα εφαρμοζόταν και εδώ, όπως η μάσκα Ombredanne με τα ολέθρια αποτελέσματα (C2O του άνθρακος κτλ) για να γυρίσουν πάλι στην ανοιχτή δι' αιθέρος αναισθησία. Δειλά – δειλά γύρω στο 1950 χρησιμοποίησαν τα ενδοφλέβια βαρβιτουρικά με πολλές επιπλοκές.

Η Αναισθησιολογία όπως θα ξέρετε ήταν παρούσα στην Αμερική και Αγγλία. Ο παγκόσμιος πόλεμος έφερε τα συμμαχικά στρατεύματα στην Ευρώπη (με όλο το Υγειονομικό δυναμικό) και αμέσως έγινε αντιληπτό το κενό που υπήρχε στον κλάδο αυτό. Η βοήθεια σε ιατρικό προσωπικό, η παρουσία μεγάλων ομάδων χειρουργών (Αμερικανών και Άγγλων) στα νοσοκομεία όλης της Ευρώπης και της Ελλάδος στο πρόγραμμα βοηθείας εκ των συμμάχων ως και αποστολή ιατρικού εξοπλισμού, μηχανήματα αναισθησίας, συσκευές οξυγόνου κτλ , αυτομάτως δημιούργησαν την ανάγκη ώστε οι καθηγητές της χειρουργικής ως και οι διευθυντές χειρουργοί των νοσοκομείων να στραφούν σε νέους γιατρούς και να τους προτρέψουν να πάρουν την ειδικότητα αυτή. Έτσι βρέθηκα και εγώ με το μεγάλο δίλημμα να ακολουθήσω τη συμβουλή του καθηγητή μου. Υποτροφίες, αρκετές, εξετάσεις αλλεπάλληλες. Οι δύο πρώτες, μια για την Αμερική και μια για την Αγγλία, απέτυχαν. Η πρώτη γιατί όταν πήγα στην Πρεσβεία των Η.Π.Α για να υπογράψω για την υποτροφία, μου ανακοίνωσαν ότι δεν μπορώ να μεταβώ λόγω εγκυμοσύνης. (Ούτε εγώ η ίδια δεν το ήξερα …… μόλις ενός μηνός !!) Έτσι απέρριψα και την υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου που μου την διατήρησαν και την πήρα μετά μια δεκαετία περίπου). Την εποχή εκείνη, 1950, έφυγε ο αείμνηστος Κουρεμένος από τον Ερυθρό, πρωτοπόρος και αυτός στην ειδικότητά μας, για την Αμερική στην Φιλαδέλφεια, στον καθηγητή Drips.

Όταν απέκτησα το πρώτο μου παιδί, ιδρύεται στην Κοπεγχάγη η σχολή αναισθησιολογίας του World Health Organization (Παγκόσμιος Οργάνωση Υγείας) για υποτρόφους ιατρούς όλων των Ευρωπαϊκών Κρατών με καθηγητές Αναισθησιολόγους Άγγλους (Rees, Woolmer, Macintosh ) ονόματα γνωστά, Drips από Αμερική και με Δανούς καθηγητές για την Φυσιολογία, Ανατομία και Καρδιολογία. Στη Σχολή φοιτούσαν και Δανοί ιατροί, έτσι μια μικρή Ευρωπαϊκή Κοινότητα ξεκίνησε την Αναισθησιολογία στην Ευρώπη. Νέες εξετάσεις για μένα, νέα υποτροφία. Στη Σχολή αυτή κάθε χρόνο νέοι συνάδελφοι από την Ελλάδα, και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, φοιτούσαν για να επιστρέψουν και να επανδρώσουν τα νοσοκομεία. Η σχολή αναισθησιολογίας της Κοπεγχάγης λειτούργησε έως το 1960. Ταυτόχρονα πολλοί έφυγαν για την Αγγλία (Καμβύση, Ρήγας, Λαμπράκη, Κωτσονόπουλος και άλλοι). Δήμας και άλλοι στη Δανία.

Αρχίζει όμως ο μεγάλος αγώνας μετά την επιστροφή μας στην πατρίδα (Κουρεμένος, Ιακωβίδου, Μεγαλοοικονόμου) οι πρώτοι που στελεχώσαμε Ερυθρό – Λαϊκό – Στρατό).

Λέω αγώνας γιατί για σας τους νέους σήμερα θα φαίνεται αδιανόητο πως επιζήσαμε με μηδαμινά μέσα (ελλιπής εκπαίδευσης ενός έτους, τι φτάνει αλήθεια !!! και με μεγάλο πόλεμο από τους ήδη υπάρχοντες νοσοκόμους-ναρκωτές). Την ελλιπή εκπαίδευση έπρεπε να την αναπληρώσουμε μόνοι μας. Έτσι πήγαινα πολύ συχνά ταξίδια σε κέντρα αναισθησιολογίας στο εξωτερικό για μια πληρέστερη επιμόρφωση. Καθώς και σε παγκόσμια συνέδρια. Μετεκπαιδεύσεις μπορώ να πω ότι είχαμε και από ειδικούς που μετακαλούσαμε στα νοσοκομεία μας. Εκτός βέβαια από την συνεχή βιβλιογραφική ενημέρωση.

Μεγάλη όμως υποστήριξη προσωπικά εγώ είχα από τον καθηγητή μου και γενικά από όλους τους χειρουργούς που έβλεπαν ένα καινούργιο κλάδο να εκκολάπτεται και να μεταφέρονται πολλές ευθύνες των ασθενών, εντός και εκτός χειρουργείου, σε εμάς. Η πρώτη φροντίδα των πρώτων αναισθησιολόγων ήταν να καταχωρήσουμε δια νόμου την ειδικότητά μας. Ως πανεπιστημιακή, η υποφαινόμενη, άρχισα αγώνα με το Υπουργείο Υγείας (μεγάλος βοηθός στην προσπάθεια αυτή ήταν ο καθηγητής Gray, που ανήκε στο WHO), για να βρούμε μια μορφή ώστε να μπορέσουμε να ονομαστούμε Αναισθησιολόγοι, εμείς οι πρωτοπόροι και να έχουμε το δικαίωμα να χορηγούμε την ειδικότητα κατ' αρχήν στο δικό μας νοσοκομείο ως Πανεπιστημιακό και εν συνεχεία σε άλλα. Φωτογραφήσαμε και προσαρμόσαμε τα προσόντα των πρώτων αναισθησιολόγων (για τα προσόντα για την λήψη της ειδικότητας, 1 χρόνο χειρουργικής και 1 χρόνο αναισθησιολογίας σε κέντρα του εξωτερικού).

Οι πρώτες εξετάσεις έγιναν το 1953 με εξεταστή τον καθηγητή Gray και τον τότε καθηγητή χειρουργικής και φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Δώσαμε για ειδικότητα 7 (δύο εξ υμών απορρίφτηκαν από τον καθηγητή Gray και για να θυμηθούμε κάτι σημαντικό την εποχή εκείνη ήταν η πρώτη εφαρμογή των βραχέως δρωντων μυοχαλαρωτικών που μόλις έχουν πρωτοεμφανιστεί στο εμπόριο) και ήταν γνωστό σε συναδέλφους που είχαν μετεκπαιδευτεί σε άλλα κέντρα).

Έτσι με την κατοχύρωση της ειδικότητας πολλοί νέοι γιατροί άρχισαν να προσέρχονται στα νοσοκομεία για την λήψη της ειδικότητας. Δημιουργείται και η θέση Διευθυντού.

Ταυτόχρονα αρχίζουν να επιστρέφουν και νέοι ιατροί που έχουν φύγει σε κέντρα εξωτερικού (Ρήγας, Δήμας, Καμβύση, Λαμπράκη). Όλα τα νοσοκομεία των Αθηνών έχουν τον δικό τους αναισθησιολόγο και τον δικό τους πυρήνα για χορήγηση ειδικότητας. Οι λίγοι τότε αναισθησιολόγοι είχαμε μια μεγάλη φιλία και άμυλα μεταξύ μας και προσπαθούσαμε με κάθε τρόπο να προάγουμε τον κλάδο μας και κυρίως τα εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας με τους χειρουργούς. Έτσι καθώς καταλαβαίνετε, η ειδικότητά μας ως απολύτως εξαρτημένη από τους χειρουργούς δεν ήταν εύκολο να επιζήσουμε. Τώρα είναι πολύ διαφορετικά. Κατ' αρχήν έχουμε γίνει απαραίτητοι. Κανείς εκ των χειρουργών δεν τολμά να κάνει επέμβαση χωρίς έστω και μόνη την παρουσία μας, ακόμα και υπό τοπική αναλγησία.

Το 1955, οι τότε είκοσι αναισθησιολόγοι γίναμε τα ιδρυτικά μέλη της εταιρίας μας και αρχίσαμε τις μηνιαίες συγκεντρώσεις με παρουσιάσεις εργασιών.

Περιοδικό "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑ"

ΙΔΡΥΤΙΚΑ ΜΕΛΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 1955
Γιώτη Δέσποινα	Δανιηλίδου Στέλλα	Δήμας Χρήστος
Ιακωβίδου Μαρία	Κατράκης Βασίλειος	Κούρναβος Αναστάσιος
Κωτσονόπουλος Ευριπίδης	Κουρεμένος Στέφανος	Κοττάκη Αδαμαντία
Κουτσόγιωργας Αντώνιος	Λαμπράκη Τούλα	Λεμονής Αντώνιος
Μεγαλοοικονόμου Βύρων	Μουρουδάκης Ευστάθιος	Νίκας Κωνσταντίνος
Οικονομάκος Γεώργιος	Παπαγιαννόπουλος Νικόλαος	Σαμαρά Μαρία
Σκουρλά Παρασκευή	Φουντούλης Χαράλαμπος

Το πρώτο καταστατικό της Αναισθησιολογικής Εταιρίας υπάρχει στο αρχείο μου.

Εν συνεχεία επειδή δεν υπήρχε έδρα Αναισθησιολογίας στο πανεπιστήμιο, αποφασίσαμε να κάνουμε μαθήματα (1958–1980) για τους νέους ειδικευόμενους για μια θεωρητική κατάρτιση των. Τα μαθήματα άρχιζαν κάθε αρχή του έτους, ήταν διετούς διάρκειας και ως εισηγητές ήταν οι παλαιότεροι αναισθησιολόγοι, καθηγητές Φυσιολογίας–Χειρουργικής κτλ. Υπήρχε ειδικό πρόγραμμα για τον κύκλο μαθημάτων και εντύπωση μας έκανε η μεγάλη προσέλευση των ειδικευομένων. Με πρωτοβουλία δε της κ. Καμβύση, και εν συνεχεία από μένα και Κανιάρη, άρχισαν τα πρώτα μαθήματα στους φοιτητές.

Οι εξετάσεις για τη λήψη της ειδικότητας καθορίζονταν από το Υπουργείο Υγείας καθώς και οι εξεταστές. Ο ένας χρόνος της αναισθησιολογίας έγιναν δύο. Παράμεινε ο χρόνος της χειρουργικής μέχρι την τελική διαμόρφωση για όλες τις ειδικότητες της ιατρικής, που ισχύει μέχρι σήμερα. Τα θεωρητικά μαθήματα σταμάτησαν. Η έδρα Αναισθησιολογίας αναγνωρίσθηκε σε όλες τις ιατρικές σχολές. Η λήψη ειδικότητας ήταν πλέον έμμισθη για τους ιατρούς. (εμείς και πολλοί από τους πρώτους μας μαθητές) είμαστε άμισθοι.

Για την προσέλκυση στον κλάδο ζητήσαμε και πετύχαμε να μην είναι υποχρεωτική η υπηρεσία σε αγροτικό ιατρείο πριν την ειδικότητα. Κάτι που νομίζω ότι ισχύει μέχρι σήμερα. Μια άλλη προσπάθεια ήταν να δημιουργήσουμε πιο έντονη και αγαθή σχέση με τους χειρουργούς. Ζητήσαμε να γίνεται μια κοινή συνεδρία της Χειρουργικής και Αναισθησιολογικής Εταιρίας 2 φορές το χρόνο, καθώς επίσης η δυνατότητα να γίνουμε και μέλη της Χειρουργικής εταιρίας, κάτι που νομίζω ότι γρήγορα ατόνησε. *Συνημμένη απόφαση Χειρουργικής Εταιρίας.

Άλλη προσπάθεια ήταν να έχουμε ανεξάρτητο τμήμα με προϊσταμένη νοσηλευτικού προσωπικού και αρκετές αδελφές.

Ο εξοπλισμός μας εκτός από τα μηχανήματα αναισθησίας, ζητήσαμε να υποστηρίζεται και με ΗΚΓ εντός του χειρουργείου. Η αναπνευστική λειτουργία γινόταν πάντα με τον ασκό στο χέρι, ακόμα και για πολύωρες εγχειρήσεις. Μετά από αρκετό χρόνο ενσωματώθηκαν οι μηχανικοί αναπνευστήρες στα μηχανήματα.

Το 1972 αναπτύσσεται στο Αρεταίειο η πρώτη μονάδα εντατικής θεραπείας. Πάντα υπό την αιγίδα των αναισθησιολόγων και των χειρουργών. Πρώτη εντατική ακόμα και από τον χώρο της Αμερικής και της Αγγλίας, υπήρξε η μονάδα για την αντιμετώπιση μιας μεγάλης επιδημίας πολυομελίτιδας στη Δανία το 1954.

Θυμάμαι όταν ανά πενταετία πηγαίναμε στη Δανία για τα «refreshing courses», συναντούσαμε πολλούς αμερικανούς που παρακολουθούσαν στο χώρο της Εντατικής Θεραπείας στα νοσοκομεία της Κοπεγχάγης. Σήμερα οι μονάδες είναι διχασμένες. Άλλα νοσοκομεία διαθέτουν ειδικούς (Ωνάσειο–Ευαγγελισμός), άλλα νοσοκομεία έχουν επικεφαλής αναισθησιολόγους (ΚΑΤ, Νοσοκομείο Παίδων κτλ).Προσωπικά πιστεύω ότι μια συνεργασία (διαρχία) αναισθησιολόγων και εντατικολόγων είναι το σωστότερο.

Τέλος για τα συνέδρια. Με μεγάλη επιτυχία (εάν θυμάμαι καλά) το 1966 είχαμε το πρώτο μας συνέδριο. Αμέσως μετά αποκτήσαμε και την πρώτη μας στέγη από το πλεόνασμα των χρημάτων. Σήμερα υπάρχει μια καινούργια στέγη πολύ πιο ευρύχωρη και άνετη. ΄Έκτοτε όπως παρακολουθώ γίνονται συνέδρια σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς επίσης και σεμινάρια σε διάφορα κέντρα όπως Θεσσαλονίκης – Πατρών – Κρήτης που προάγουν τον κλάδο μας.

Δεν ξέρω αν μπορώ να σας μεταδώσω τις συγκινήσεις και τις αγωνίες που οι εμείς οι πρωτοπόροι περάσαμε για να φτάσουμε να εδραιώσουμε την ειδικότητά μας. Από το σημερινό όμως καθεστώς που υπάρχει πρέπει να είμαστε πολύ ικανοποιημένοι για το τι προσφέραμε για τον κλάδο μας. Εσείς Όμως είσαστε εκείνοι που θα κρίνετε εμάς τους παλαιούς, οι νέοι που ακολουθείτε τα πρώτα μας βήματα.

Τώρα λίγα λόγια γενικά για τη σχέση προόδου Αναισθησιολογίας και Χειρουργικής.

Παράλληλα βαδίζουν τα μεγάλα επιτεύγματα. Η εφαρμογή της ενδοτραχειακής ναρκώσεως έδωσε την μεγάλη πρόοδο στη θωρακοχειρουργική. Η καρδιοχειρουργική με την πρώτη εγχείριση βοταλίου πόρου μέχρι την εξωσωματική κυκλοφορία, υποθερμία, ελεγχομένη υπόταση και τέλος μεταμόσχευση καρδιάς όλα είναι μέσα στο τελευταίο μισό του 20ου αιώνα.

Όλα αυτά τα έζησα προσωπικά με όλες τις αγωνίες και τις χαρές των επιτυχιών.

Κοντά στον αδελφό μου τον ακαδημαϊκό σήμερα, καθηγητή της χειρουργικής, δεν μπόρεσα ποτέ να πάρω μια ανάσα, όλο και κάτι καινούργιο επιδιώκαμε.

Τα λόγια του καθηγητού Καραγιαννόπουλου ήταν πράγματι προφητικά (που μου είπε, μην ξεχνάς έχει αδελφό ανερχόμενο χειρουργό και θα γίνεται ένας πολύ καλός συνδυασμός). 40 χρόνια συνεργασίας κόπου και μόχθου, τα θυμάμαι και νομίζω ότι ήταν χθες που ξεκίνησα. Του είμαι πράγματι πολύ ευγνώμων. Αγάπησα την ειδικότητά μου και έμαθα να αγαπώ τον άρρωστο και να τον προσέχω όσο μπορώ περισσότερο.

Τώρα μερικά άλλα ορόσημα.

Ιατρεία Πόνου. Το 1978 συνάντησα τον Bonica στο Seattle της Αμερικής στο ειδικό τμήμα που είχε αναπτύξει και με μεγάλη χαρά η συνάδελφος κα Χειμωνίτση οργανώνει το πρώτο στην Ελλάδα κέντρο πόνου. Σήμερα αρκετά νοσοκομεία διαθέτουν τέτοια τμήματα.

Εκτός από την αντιμετώπιση του πόνου μεγάλη εφαρμογή της τοπικής αναλγησίας γίνεται για θεραπευτικούς σκοπούς. Η διήθησης του αστεροειδούς γαγγλίου για ωμαλγίες και αυχενικά σύνδρομα με την τροποποιημένη πρόσθια προσπέλαση είναι πολύ εύκολη και πολύ χρήσιμη.

Ο χειροκίνητος αναζωογονητής (ΑΜΒU) που πρώτος εφήρμοσε στη Δανία ο καθηγητής του Δημοτικού Νοσοκομείου κατά την μεγάλη επιδημία πολυομελίτιδος. Σήμερα είναι το καλύτερο μέσον για την αντιμετώπιση των τραυματιών κτλ.

Θα μπορούσα να μιλώ πολύ ώρα ακόμα. Πολλά μπορεί να παρέλειψα αλλά ελπίζω να κατάφερα να σας μεταδώσω λίγο την ατμόσφαιρα των νηπιακών χρόνων της ειδικότητάς μας στην Ελλάδα. Πολλοί από τους πρώτους συναδέλφους δεν υπάρχουν πια. Αισθάνομαι μεγάλη λύπη που δεν είναι ανάμεσά μας. Θα τους θυμάμαι πάντοτε. Πάντοτε.

Πριν τελειώσω, στην μνήμη μου έρχονται δύο περιστατικά που θα ήθελα να σας τα πω. ΄Όπως σας ανέφερα, η συμμαχική βοήθεια ήταν και σε εξοπλισμό, με μηχανήματα αναισθησίας. Έτσι σε κάθε νοσοκομείο υπήρχαν δύο και τρεις τύποι από διαφορετικές εταιρίες και χώρες. Κάθε μηχάνημα όμως είχε και τις δικές του ιδιοτροπίες. Εάν π.χ. είχες ειδικευτεί στην Αμερική, δεν γνώριζες τις λεπτομέρειες των Αγγλικών μηχανημάτων.

Πρώτη ημέρα συναδέλφου στο νοσοκομείο του.

Εκπαιδευμένος στην Αγγλία. Μηχάνημα ναρκώσεως Αμερικανικής κατασκευής.

Μια βαλβίδα εκπνοής με περίεργο τρόπο διοχετεύει, σε μια ορισμένη θέση, όλη την εκπνοή στον ασκό!!!! Ίσως θα μπορείτε να φανταστείτε ξαφνικά έναν ασκό να γίνεται τεράστιος, έτοιμος να εκραγεί. Πανικός και αγωνία. Τυχαία μετακίνηση της βαλβίδας και το κακό απεφεύχθη. (Πιθανώς δολιοφθορά από το νοσοκόμο που έβλεπε ότι έχανε τα προνόμιά του). Αντιλαμβάνεστε το τι έγινε!!!!

2ο Περιστατικό. Ψεκασμός στο στόμα ασθενή για μια ενδοσκόπηση από τον ειδικό. Ψεκασμός!!! Ψεκασμός!!! Παρακολουθούσα και στο τέλος επενέβην. Εάν δεις να κάνει σπασμούς χορήγησε βαρβιτουρικά ενδοφλεβίως και οξυγόνο. Ο χειρουργός δεν με πήρε από καλό μάτι, νέα τότε εγώ!!!! Λίγα λεπτά αργότερα με καλούν και με την έγκαιρη επέμβασή μου γλιτώνει ο ασθενής και εδραιώνομαι και εγώ με τις γνώσεις μου !!!!! Μόλις είχα αναλάβει στο νοσοκομείο ως αναισθησιολόγος.

Τι άλλο να πρωτοθυμηθώ;;; Αυτοδίδακτη για την επισκληρίδιο αναλγησία γιατί 4 – 5 χειρουργικά τραπέζια με 1 – 2 αναισθησιολόγους και 2 ή 3 αδελφές. Έπρεπε όσο μπορούσα να χρησιμοποιώ την τοπική αναλγησία. Όταν δε παρουσιάστηκαν τα πρώτα περιστατικά επισκληριδείου στην εταιρία μας, υπήρχαν και δυσμενείς κριτικές.

Σήμερα πρόσφατα σε μαιευτήριο, παρακολούθησα να γίνονται η μια μετά την άλλη. Αισθάνθηκα ικανοποίηση που τους έλεγα στην εταιρία θα με θυμηθείτε στο μέλλον.

Για τις μεταμοσχεύσεις–ηπατεκτομές–παιδαναισθησία καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις κλπ, νευροχειρουργικές, όλα έπρεπε να εκτελεσθούν από εμάς που είμαστε οι πρώτοι και κατά τους χειρουργούς οι πανγνώστες. Το ίδιο όμως δεν συνέβαινε και στην χειρουργική;;; Όλα από τον γενικό χειρουργό. Σήμερα βέβαια νέες ειδικότητες αναισθησιολογία–παιδαναισθησίας–καρδιαναισθησίας–νευραναισθησίας κτλ καθώς και στη χειρουργική.

Δυσκολίες πολλές, συγκινήσεις άπειρες. Όλα αυτά αποτελούν τη διαδρομή μου στην ιατρική και την Αναισθησιολογία για μισό και πλέον αιώνα.!!

Συγκινούμαι όταν πηγαίνω στα νοσοκομεία και συναντώ τους αναισθησιολόγους αλλά και μαθητές μου και πάντα διερωτώμαι …… αντιλαμβάνονται τι υπήρξε για μας τους πρωτοπόρους η αρχή της ειδικότητάς μας;

Με την πρόοδο του χρόνου υπήρξε και η μεγάλη βελτίωση στα τεχνητά μέσα χορήγησης της αναισθησίας. Ενδοτραχειακός σωλήνας μιας χρήσεως καθώς και μια χρήσεως συσκευές για χορήγηση υγρών και αίματος. Ενδοφλέβια καθετηράκια που αντικατέστησαν τις βελόνες που ήταν πολύ επισφαλής για να διατηρούν τις φλέβες των ασθενών βατές. Αναπνευστήρες που απήλλαξαν τον αναισθησιολόγο από το να κρατάει τον ασκό επί πολλές ώρες. Όργανα παρακολούθησης των ζωτικών παραμέτρων, τα γνωστά monitors. Εργαστήρια για την ταυτόχρονη ανάλυση αερίων του αίματος και πολλές άλλες τροποποιήσεις.

Εάν λοιπόν αναλογιστείτε ότι τίποτε από αυτά δεν είχαμε στο ξεκίνημά μας θα πρέπει να φανταστείτε τον αναισθησιολόγο όπως είχε παρουσιαστεί κάποτε πολύ παλιά σε μια γελοιογραφία. Ένα άτομο με καμιά δεκαριά ζευγάρια χέρια, με δύο ζευγάρια μάτια που να μπορούν να βλέπουν εμπρός τον ασθενή και πίσω το μηχάνημα, με ένα ποτήρι με υγρά για να αναζωογονείται στις πολύωρες επεμβάσεις και τέλος δύο φορεία, ένα για την μεταφορά τους ασθενούς και ένα για τον ταλαίπωρο τον αναισθησιολόγο.

Από φαρμακευτικής εξελίξεως η χρησιμοποίηση των μη αποπολωτικών μυοχαλαρωτικών το 1952 και η σταδιακή εμφάνιση άλλων μυοχαλαρωτικών βραχείας διαρκείας, νέα ενδοφλέβια και εισπνευστικά αναισθητικά νομίζω συνετέλεσαν και συντελούν στην καλύτερη χορήγηση αναισθησίας.

Σας ευχαριστώ που είχατε την υπομονή να με ακούσετε. (6)

Βιβλιογραφία

Προσωπική επικοινωνία Ε. Καλλιαρδού- Μ. Ιακωβίδου-Τούντα.